Giới thiệu về cuốn sách "Nỗi buồn chiến tranh" và một số giải pháp sáng kiến kinh nghiệm để phát triển văn hóa đọc

GIỚI THIỆU SÁCH NỖI BUỒN CHIẾN TRANH VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỂ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA ĐỌC  

          Kính chào quý thầy cô và quý độc giả. Em tên là Võ Văn Thương, sinh viên ngành Việt Nam học, khoa Khoa học Xã hội và Nhân văn. Đến với cuộc thi “Giới thiệu về sách 2025”, em muốn giới thiệu đến quý vị và các bạn cuốn sách mà em yêu thích, cũng là cuốn sách đã tác động mạnh mẽ đến tư duy của bản thân, đồng thời khơi dậy khát vọng, ý chí phấn đấu, tự tin bước vào kỷ nguyên mới của dân tộc. Kính thưa quý thầy cô và quý độc giả, chiến tranh ở Việt Nam đã in sâu trong tâm trí của mỗi người dân Việt qua rất nhiều tác phẩm điện ảnh và văn học, với nhiều góc độ khai thác khác nhau. Trong số đó, có một cuốn sách ra đời cách đây hơn ba mươi năm nhưng đến nay vẫn được tái bản nhiều lần, được đông đảo bạn đọc trong nước và quốc tế yêu thích, đón nhận. Đó chính là tiểu thuyết Nỗi buồn chiến tranh của nhà văn Bảo Ninh, cuốn sách được mệnh danh là “đại sứ” đưa văn học Việt Nam đến gần hơn với độc giả quốc tế. 

          Tác giả Bảo Ninh là nhà văn từng tham gia chiến đấu trực tiếp trên chiến trường miền Nam trước năm 1975. Đối với văn học hiện đại Việt Nam, đây có lẽ là một cuốn sách tiên phong, giá trị, góp phần đưa văn chương Việt hội nhập với thế giới. Ở góc độ viết về chiến tranh, Nỗi buồn chiến tranh là tác phẩm khác biệt nhất. Bảo Ninh không kể về một trận chiến cụ thể nào, mà tái hiện cuộc chiến qua góc nhìn và lời kể của người lính tên Kiên. Sau khi hòa bình lập lại, Kiên là một trong số ít người lính sống sót trở về. Tuy nhiên, khi trở về Hà Nội, anh không thể hòa nhập với cuộc sống bình thường, vì ký ức về những trận đánh khốc liệt, sự hi sinh của đồng đội luôn ám ảnh. Anh buộc phải sống để kể lại câu chuyện bi tráng cho rất nhiều thân phận con người thời bấy giờ. Những mà Kiên trải qua và ghi lại, người đọc có thể hình dung rõ nỗi đau, sự chật vật của những người lính sau chiến tranh. Dù còn sống, họ vẫn phải chiến đấu với những ám ảnh khủng khiếp đó hẳn là những vết thương tinh thần không bao giờ lành, luôn lở loét trong tâm trí. Chiến tranh tự nó là một hình thái ghê gớm, xấu xa, nuôi lớn qua ngày bằng những mất mát và dễ dàng tàn phá bất kỳ số phận nào. Thân phận con người trong chiến tranh chính là nội dung trung tâm của tác phẩm. 

          Có lẽ điều đọng lại trong góc nhìn của Kiên không phải là bên nào có lý hay không có lý, mà chính là bản chất vô lý của chiến tranh, một điều lẽ ra không bao giờ nên xảy ra. Có thể nói, đây là cuốn sách tiên phong, mở đường và tiêu biểu nhất cho văn học Việt Nam đương đại. Tác phẩm nhìn chiến tranh ở một góc độ rất con người, rất nhân ái. Đó cũng chính là những giá trị cốt lõi của nhân loại mà bất kỳ ai trên thế giới cũng có thể tiếp cận, đồng cảm. Cuốn sách này lần đầu ra mắt cách đây hơn ba mươi năm. Sau khi đọc xong, em nghĩ rằng đây là một tiểu thuyết để đời, và chắc chắn dù thời gian có trôi qua bao lâu nữa, mọi người vẫn nên đọc để nhìn lại một thời kỳ khốc liệt của đất nước mình. Ban đầu, khi đọc tác phẩm này, em cảm thấy choáng ngợp bởi ngôn từ của tác giả. Bên cạnh đó, em cũng choáng ngợp vì mạch truyện khá phức tạp, liên tục xen kẽ giữa hiện tại và quá khứ. Những câu chuyện của Kiên không được kể theo trình tự thời gian nhất định, điều này khiến người đọc như lạc vào mê cung của ký ức. Tuy nhiên, chính cách kể chuyện ấy đã tái hiện chân thật sự khốc liệt của chiến tranh. Có nhiều đoạn gây ám ảnh cho người đọc, nhưng cũng nhờ sự chân thực ấy mà em có thể hình dung rõ chiến tranh đáng sợ đến mức nào, để thêm trân trọng hòa bình. Em cảm thấy biết ơn những người đi trước, vì nhờ có thế hệ cha anh đã ngã xuống, em mới có được cuộc sống hòa bình hôm nay. Nỗi buồn chiến tranh là một bi kịch trường ca với vô vàn mâu thuẫn trong lòng nhân vật, những mâu thuẫn định hình mạch truyện, và mâu thuẫn giữa số phận con người với vận mệnh đất nước ở thế kỷ XX khi bao nhiêu con người phải mang thân mình ném vào ngọn lửa chiến tranh để đất nước có thể cất lên bản hòa ca bất diệt. Chính nhờ những cuốn sách như thế này mà em hiểu hơn về chiến tranh, thêm biết ơn những thế hệ đi trước và trân quý hòa bình của hiện tại 

           Kính thưa quý thầy cô và quý độc giả, từ tình yêu văn học, lịch sử, văn hóa em mong muốn góp phần lan tỏa niềm đam mê đọc sách đến nhiều người, nhất là trẻ em vùng sâu, vùng xa nơi điều kiện tiếp cận sách còn hạn chế. Em nhận thức sâu sắc rằng văn hóa đọc chính là chìa khóa nâng cao tri thức, cải thiện chất lượng sống, thu hẹp khoảng cách giữa các vùng miền. Vì vậy, em xin đề xuất một số giải pháp sáng kiến kinh nghiệm khả thi, đồng bộ, phù hợp điều kiện thực tế. Trước hết, cần xây dựng tủ sách cộng đồng tại các làng, bản thông qua quyên góp sách từ thầy cô, bạn bè, học sinh các cấp, phân loại sách thành nhóm kiến thức phổ thông (trồng trọt, y tế, pháp luật…), sách thiếu nhi (truyện tranh, kỹ năng sống), sách song ngữ (tiếng Việt kết hợp tiếng Anh hoặc tiếng dân tộc). Tiếp theo, phối hợp chính quyền, trường học tổ chức các hoạt động khuyến đọc như ngày hội đọc sách, thi kể chuyện, vẽ tranh minh họa, sân khấu hóa tác phẩm để trẻ thêm hứng thú. Đồng thời, phát triển đội tình nguyện viên đọc sách, kể chuyện, giải thích dễ hiểu cho trẻ em, người lớn tuổi, biên soạn, phát hành tài liệu song ngữ để đồng bào dân tộc vừa đọc vừa hiểu, đồng thời bảo tồn ngôn ngữ dân tộc, in sách chữ lớn cho người cao tuổi, người thị lực yếu. Cuối cùng, cần ứng dụng công nghệ như quay video kể chuyện, đọc sách, đăng tải lên các nền tảng trực tuyến, tổ chức phát thanh sách nói ở cộng đồng để người dân dễ dàng tiếp cận tri thức qua điện thoại, loa phát thanh dù không biết chữ. Em tin những giải pháp này, khi được cộng đồng, đoàn thể cùng nhau thực hiện, sẽ khơi dậy tình yêu sách, hình thành thói quen đọc góp phần nâng cao tri thức, rút ngắn khoảng cách giữa các vùng, xây dựng cộng đồng nhân ái giàu tri thức. 

          Hành trình lan tỏa văn hóa đọc đối với em không chỉ là một cách để tự hoàn thiện bản thân, mà còn là cơ hội góp phần xây dựng một cộng đồng giàu tri thức, nhân ái và tràn đầy tình thương. Em tin rằng mỗi cuốn sách được chia sẻ chính là một hạt giống nhỏ gieo mầm hy vọng cho tương lai, đặc biệt là với các em nhỏ ở vùng khó khăn. Em mong mọi người hãy cùng nhau giữ ngọn lửa yêu sách, trân trọng tri thức và tiếp tục lan tỏa những giá trị tốt đẹp này đến khắp mọi nơi. 

“Việt Nam học thích văn hóa đọc  

Tri thức lan xa sáng mai mọc” 

Bài viết của bạn Võ Văn Thương - sinh viên Khoa Khoa học xã hội và nhân văn